مالکیت (Ownership)
در لینوکس، «مالکیت (Ownership)» و «مجوز (Permission)» نگهبان پرونده ها هستند. هر فایل یک صاحب، یک گروه، و مجوزها دارد. بنابراین فقط افراد مجاز می توانند بخوانند، بنویسند، یا اجرا کنند. مثل کمد مدرسه است؛ هرکسی کلید خود را دارد.
شناخت مجوزها و مالکیت
مجوزها با حروف نشان داده می شوند. «r» یعنی خواندن. «w» یعنی نوشتن. «x» یعنی اجرا. این سه برای «مالک»، «گروه»، و «دیگران» تکرار می شوند.
r: اجازه خواندن.w: اجازه نوشتن.x: اجازه اجرا.
نمونه متنی rwxr-xr-- یعنی: مالک همه چیز دارد؛ گروه می خواند و اجرا می کند؛ دیگران فقط می خوانند.
نمایش عددی مجوزها
در نمایش عددی، هر حرف یک مقدار دارد. سپس برای هر دسته جمع می کنیم.
- 0: هیچ مجوزی.
- 1: اجرا.
- 2: نوشتن.
- 3: نوشتن و اجرا.
- 4: خواندن.
- 5: خواندن و اجرا.
- 6: خواندن و نوشتن.
- 7: خواندن، نوشتن، و اجرا.
مثلا 755 یعنی: مالک 7، گروه 5، دیگران 5. بنابراین فایل قابل اجرا برای همه است.
دستورهای رایج مدیریت مجوز و مالکیت
سه دستور کلیدی داریم: chmod برای مجوزها، chown برای مالک، و chgrp برای گروه.
تغییر مجوزها با chmod
با اعداد، سریع و شفاف عمل کن. مثل تنظیم سطح دسترسی در بازی.
chmod 755 script.sh
تغییر مالک با chown
مالک و گروه را می توان هم زمان عوض کرد. از شکل user:group استفاده کن.
chown alice:students report.txt
تغییر گروه با chgrp
وقتی فقط گروه باید عوض شود، از chgrp کمک بگیر.
chgrp developers report.txt
راهنمای عملی سریع
- با
ls -lمجوزها را ببین. - با
chmodالگوی مناسب را اعمال کن. - در صورت نیاز، با
chownیاchgrpمالکیت را تنظیم کن.
نکته: همیشه فقط حداقل مجوز لازم را بده. این کار امنیت را بالا می برد.
هشدار: به فایل های اجرایی عمومی دقت کن. مجوز 777 خطرناک است.
پیوندهای مرتبط
برای تغییر مجوزها، صفحه chmod را ببین. همچنین درباره آرشیوها، صفحه tar کمک می کند.
جمع بندی سریع
- مالک، گروه، و دیگران نقش دارند.
- r,w,x یعنی بخوان، بنویس، اجرا کن.
- نمایش عددی سریع و کاربردی است.
- chmod برای مجوز؛ chown و chgrp برای مالکیت.