عملگرهای بیتی (Bitwise Operators)
اینجا با «عملگرهای بیتی» آشنا می شوی. بیت (Bit) کوچک ترین واحد داده است. هر عدد از صفر و یک ها ساخته می شود. با این عملگرها مستقیم روی بیت ها کار می کنی. مثل خاموش و روشن کردن چراغ های یک ردیف.
فهرست عملگرهای بیتی
مهم ها: & (AND)، | (OR)، ^ (XOR)، ~ (NOT)، << (Left Shift)، >> (Right Shift). فقط روی نوع های عدد صحیح کار می کنند.
AND: هر دو باید یک باشند
عملگر AND فقط وقتی 1 می دهد که هر دو بیت 1 باشند. مثل دو کلید که هر دو باید روشن باشند.
#include <stdio.h>
int main() {
int a = 6;
int b = 3;
int result = a & b;
printf("Result: %d\n", result);
return 0;
}
OR: یکی کافیست
عملگر OR اگر یکی از بیت ها 1 باشد، نتیجه را 1 می کند. مثل حضور یکی از دوستان در گروه.
#include <stdio.h>
int main() {
int a = 6;
int b = 3;
int result = a | b;
printf("Result: %d\n", result);
return 0;
}
XOR: فقط متفاوت ها
عملگر XOR وقتی 1 می دهد که بیت ها متفاوت باشند. مثل پاسخ های متفاوت در آزمون.
#include <stdio.h>
int main() {
int a = 6;
int b = 3;
int result = a ^ b;
printf("Result: %d\n", result);
return 0;
}
NOT: برعکس کردن بیت ها
عملگر NOT همه بیت ها را برعکس می کند. صفر می شود یک، یک می شود صفر. نتیجه برای علامت دارها منفی می شود.
#include <stdio.h>
int main() {
int a = 5;
int result = ~a;
printf("Result: %d\n", result);
return 0;
}
Left Shift: ضرب در توانِ 2
شیفت چپ بیت ها را به چپ می برد و صفر وارد می کند. هر شیفت چپ، عدد را در 2 ضرب می کند.
#include <stdio.h>
int main() {
int a = 3;
int result = a << 2;
printf("Result: %d\n", result);
return 0;
}
Right Shift: تقسیم بر توانِ 2
شیفت راست بیت ها را به راست می برد. معمولاً مثل تقسیم بر 2 به توان n است.
#include <stdio.h>
int main() {
int a = 12;
int result = a >> 2;
printf("Result: %d\n", result);
return 0;
}
پرچم ها و دسترسی ها با عملگرهای بیتی
پرچم (Flag) یعنی هر بیت یک ویژگی باشد. با OR ویژگی ها را ترکیب کن. با AND بررسی کن.
#include <stdio.h>
#define READ 1
#define WRITE 2
#define EXEC 4
int main() {
int permissions = READ | WRITE;
if (permissions & READ) {
printf("Read allowed\n");
}
if (permissions & WRITE) {
printf("Write allowed\n");
}
if (permissions & EXEC) {
printf("Execute allowed\n");
}
return 0;
}
گام های عملی
- نوع داده را عدد صحیح انتخاب کن.
- برای ترکیب ویژگی ها از OR استفاده کن.
- برای بررسی ویژگی از AND استفاده کن.
- برای ضرب یا تقسیم سریع از شیفت ها بهره ببر.
نکته: برای مرور «کلاس های ذخیره سازی»، به کلاس های ذخیره سازی برو. همچنین برای انواع عددی ثابت، صفحه اعداد با عرض ثابت را ببین. این دو به همراه «عملگرهای بیتی» در پروژه ها کنار هم می آیند.
جمع بندی سریع
- AND برای اشتراک بیت هاست.
- OR برای جمع ویژگی هاست.
- XOR تفاوت ها را می گیرد.
- NOT همه چیز را برعکس می کند.
- شیفت ها ضرب و تقسیم دوتایی اند.